Zadania domowe w szkole podstawowej – argumenty za i przeciw poparte ustaleniami nauki

Celem dyskutowanej szeroko nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji jest zmiana formuły prac domowych w publicznych szkołach podstawowych. – Brak prac domowych w przypadku najmłodszych uczniów ma wiele zalet i sprzyja wyrównywaniu szans – uzasadnia Minister Edukacji Barbara Nowacka. Skierowała ona do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.

 

W uzasadnieniu ministerstwa czytamy: „Celem zmian jest odciążenie dzieci i młodzieży z obowiązków szkolnych realizowanych po zakończeniu zajęć szkolnych, co – zgodnie z wnioskami płynącymi z badań naukowych – przełoży się na dobrostan uczniów, będzie też sprzyjać wyrównywaniu szans. W opinii ekspertów i naukowców, jakość i częstotliwość odrabiania prac domowych przez uczniów szkół podstawowych w dużym stopniu uwarunkowana jest możliwościami rodziców. Dzieci rodziców słabiej wykształconych i o mniejszych kompetencjach mają mniejsze szanse na osiąganie dobrych wyników w tym zakresie.”

ARGUMENTY ZA ZADANIAMI DOMOWYMI

Praktyka czyni mistrza

Praca domowa zapewnia uczniom dodatkową praktykę wzmacniającą naukę. Według metaanalizy przeprowadzonej przez Coopera, Robinsona i Patalla (2006) prace domowe w szkole podstawowej pozytywnie korelują z osiągnięciami w nauce, zwłaszcza z przedmiotów takich jak matematyka.

Promowanie odpowiedzialności

Prace domowe rozwijają u dzieci poczucie odpowiedzialności i umiejętności zarządzania czasem. Badanie przeprowadzone przez Xu (2010) wykazało, że odrabianie zadań domowych pozytywnie koreluje z odpowiedzialnością uczniów i samoregulacją.

Zaangażowanie rodziców wpływa na wyniki w nauce

Zadania domowe mogą angażować rodziców w edukację ich dziecka, promując pozytywne połączenie domu ze szkołą. Badanie przeprowadzone przez Epsteina i Van Voorhisa (2001) wykazało, że zaangażowanie rodziców w odrabianie zadań domowych pozytywnie wpływa na wyniki w nauce.

Powtarzanie i utrwalanie

Praca domowa pozwala uczniom powtórzyć i utrwalić to, czego nauczyli się na zajęciach. Badania Trautweina i Köllera (2003) sugerują, że prace domowe mają znaczący wpływ na zapamiętywanie przez uczniów materiału przerobionego na zajęciach.

Rozwijanie umiejętność zarządzania czasem

Praca domowa uczy dzieci efektywnego zarządzania czasem, co jest umiejętnością kluczową dla osiągnięcia sukcesu w szkole i poza nią. Według badań Dettmersa, Trautweina i Lüdtke (2009) prace domowe pozytywnie wpływają na umiejętności zarządzania czasem u uczniów.

Rozwijanie krytycznego myślenia

Zadania domowe mogą zachęcać do krytycznego myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów. Badanie przeprowadzone przez Rosário i in. (2009) odkryli, że prace domowe promujące krytyczne myślenie pozytywnie wpływają na wyniki uczniów w nauce.

Przygotowanie do podjęcia studiów wyższych

Zadania domowe przygotowują uczniów do zwiększonego obciążenia pracą i samodzielnej nauki wymaganej w szkolnictwie wyższym. Według badań Keitha i Bensona (1992) prace domowe w szkole podstawowej wiążą się z lepszym przygotowaniem do wymagań akademickich szkoły średniej.

Wzrost pewności siebie

Pomyślne odrabianie zadań domowych może zwiększyć wiarę uczniów w ich umiejętności akademickie. Badanie przeprowadzone przez Kitsantas, Cheema i Ware (2011) wykazało, że odrabianie zadań domowych pozytywnie wpływa na pewność siebie uczniów w zakresie umiejętności akademickich.

Spersonalizowana nauka

Zadania domowe mogą odpowiadać potrzebom poszczególnych uczniów i zapewniać możliwości spersonalizowanej nauki. Badania przeprowadzone przez Núñeza, Suáreza, Rosário, Vallejo, Valle i Epsteina (2015) sugerują, że prace domowe dostosowane do indywidualnych możliwości uczniów prowadzą do lepszych wyników w nauce.

Zachęta do uczenia się przez całe życie

Praca domowa wpaja nawyk uczenia się przez całe życie i niezależnej nauki, które są niezbędne dla ciągłego rozwoju akademickiego i osobistego. Według badania podłużnego przeprowadzonego przez OECD (2019) uczniowie, którzy regularnie odrabiają prace domowe, rozwijają silniejsze nawyki uczenia się, które utrzymują się w życiu dorosłym.

ARGUMENTY PRZECIW ZADANIOM DOMOWYM

Zwiększony stres i niepokój

Praca domowa może prowadzić do zwiększonego poziomu stresu i niepokoju u małych dzieci. Badanie przeprowadzone przez Connera, Pope'a i Gallowaya (2009) wykazało, że nadmierne prace domowe w szkole podstawowej wiążą się z wyższym poziomem stresu u uczniów.

Negatywny wpływ na czas spędzony z rodziną

Praca domowa może utrudniać spędzanie czasu z rodziną i negatywnie wpływać na ogólne samopoczucie dzieci i ich rodzin. Badania przeprowadzone przez Millera, Kelly i Hombrados (2018) sugerują, że nadmierne prace domowe w szkole podstawowej mogą zakłócać rutynę rodzinną i powodować napięcie w domu.

Ograniczona skuteczność w przypadku młodych uczniów

Zadania domowe mogą nie być tak skuteczne w przypadku małych dzieci w szkole podstawowej ze względu na ich ograniczoną zdolność koncentracji i rozwój poznawczy. Badanie przeprowadzone przez Coopera i in. (2006) odkryli, że w przypadku młodszych uczniów efektywność odrabiania zadań domowych jest mniejsza.

Brak korelacji z osiągnięciami w nauce

Niektóre badania wskazują, że prace domowe w szkole podstawowej mają niewielki lub żaden związek z osiągnięciami w nauce. Metaanaliza przeprowadzona przez Coopera i in. (2006) odkryli, że związek między pracą domową a osiągnięciami w nauce jest słabszy w przypadku młodszych uczniów.

Kwestie równości i dostępu

Prace domowe mogą pogłębiać nierówności wśród uczniów, ponieważ nie wszystkie dzieci mają równy dostęp do zasobów i wsparcia w domu. Badania Suáreza i in. (2019) zwracają uwagę na nierówności we wskaźnikach odrabiania zadań domowych w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego.

Ingerencja w zabawę i rekreację

Zadania domowe mogą zająć cenny czas, który dzieci mogłyby spędzić na zabawie i zajęciach rekreacyjnych, które są niezbędne dla ich rozwoju społecznego i emocjonalnego. Badanie Vazsonyi i in. (2016) odkryli, że nadmierne prace domowe wiążą się ze zmniejszonym zaangażowaniem w zajęcia pozalekcyjne.

Nadmierne zaangażowanie rodziców

Zadania domowe mogą prowadzić do nadmiernego zaangażowania rodziców, co może podważyć niezależność i autonomię uczniów. Badania Cheunga i Leunga (2008) sugerują, że nadmierne zaangażowanie rodziców w odrabianie zadań domowych może mieć negatywne konsekwencje dla motywacji uczniów i osiągnięć w nauce.

Ograniczony wpływ na uczenie się długoterminowe

Zadania domowe mogą nie mieć znaczącego wpływu na długoterminowe efekty uczenia się lub zapamiętywanie materiału. Badanie przeprowadzone przez Kohna (2006) dowodzi, że praca domowa przynosi minimalne korzyści w nauce uczniów szkół podstawowych po dłuższym czasie.

Zwiększone zniechęcenie do nauki

Nadmierne prace domowe mogą prowadzić do zniechęcenia uczniów i negatywnego nastawienia do nauki. Badania Fernándeza-Alonso i in. (2015) odkryli, że duża liczba zadań domowych wiąże się ze zmniejszoną motywacją i zaangażowaniem w szkole.

Negatywne skutki dla zdrowia i dobrego samopoczucia

Przeciążenie pracą domową może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie dzieci, w tym brak snu i zwiększony poziom stresu. Badanie przeprowadzone przez Maltanese i in. (2016) dowodzi, że nadmierne prace domowe są powiązane ze słabą jakością snu i problemami ze zdrowiem fizycznym uczniów.