Sztuka jak ocean

Festiwal inspirował, uczył i pobudzał do dyskusji. Podczas seansów „Dunkierki”, „Boskiego porządku”, „Party”, „Zwierząt” czy „Whitney. Być sobą?” sale kinowe wypełnione były po brzegi. Tegoroczny program filmowy Festiwalu Transatlantyk obejmował kilkaset seansów w Multikinie Silver Screen, Muzeum Kinematografii, Kinie Łóżkowym oraz podczas plenerowych pokazów organizowanych wspólnie z festiwalem Polówka. Na Festiwalu Transatlantyk zaprezentowano – po raz pierwszy w Polsce – nagrodzony w Cannes film „Montparnasse i dziewczyna” Léonor Serraille, „Brigsby Bear” Dave’a McCary’ego, jedną z najgłośniejszych premier Festiwalu Filmowego Sundance, oraz „W czterech ścianach życia” Philippe’a van Leeuwa, laureata nagrody publiczności w sekcji Panorama i nagrody specjalnej na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie. Podczas Festiwalu Transatlantyk polskie premiery miało w sumie 55 filmów.

Edward Norton prowadzi kurs mistrzowski (Fot. Mikołaj Zacharow)

Jan A.P. Kaczmarek, Lucrecia Martel, Klaus Eder (Fot. Mikołaj Zacharow)

Wyjątkowymi nagrodami zostali uhonorowani wybitni twórcy i goście specjalni festiwalu –amerykański aktor Edward Norton i argentyńska reżyserka Lucrecia Martel. Podczas gali zamknięcia Edward Norton otrzymał nagrodę Transatlantyk Glocal Hero Award, przyznawaną artystom, których lokalne i globalne działania kształtują oblicze współczesnego świata. Aktor jest piątym w historii festiwalu laureatem tego wyjątkowego wyróżnienia. Dotychczas nagrodą uhonorowano duńskiego naukowca Bjørna Lomborga, teoretyczkę i krytyczkę kultury prof. Gayatri Chakravorty Spivak, małżeństwo Elżbietę i Krzysztofa Pendereckich oraz Yoko Ono.

Przed projekcją filmu „Kobieta bez głowy” prestiżową jubileuszową nagrodę FIPRESCI 92, przyznawaną przez Międzynarodową Federację Krytyków Filmowych (FIPRESCI), z rąk sekretarza generalnego organizacji, Klausa Edera, odebrała Lucrecia Martel. Nagroda ta celebruje ponad dziesięć dekad istnienia Federacji, podkreślając rolę i znaczenie krytyki filmowej. Powstała w 1925 r. FIPRESCI to obecnie najbardziej prestiżowa organizacja zrzeszająca krytyków filmowych z całego świata. Nagroda została w Polsce wręczona po raz pierwszy właśnie na Festiwalu Transatlantyk.

Przyznawaną przez publiczność nagrodą Transatlantyk Distribution Award (w wysokości 40 tys. zł) został uhonorowany obraz Blandine Lenoir „Pięćdziesiąt wiosen Aurory”, a nagrodę Young Film Critics Award, przyznawaną przez zwycięzców konkursu organizowanego w ramach Festiwalu Krytyków Sztuki Filmowej Kamera Akcja, dla najlepszego debiutu reżyserskiego otrzymał film „Cierpkie mleko” Huberta Charuela. Drugą edycję Konkursu Polskich Krótkich Metraży wygrała Julia Orlik i jej animowany „Bankiet” (nagroda w wysokości 10 tys. zł).

Jak co roku ogromną popularnością cieszyły się seanse w Kinie Łóżkowym, uznanym przez serwis BuzzFeed za jedno z dziesięciu najwspanialszych kin świata – bilety na wszystkie pokazy zostały wyprzedane. Nie mogło zabraknąć także Kina Kulinarnego, którego program został opracowany we współpracy z Międzynarodowym Festiwalem Filmowym w Berlinie; wspaniałe kolacje do pięciu seansów przygotowało sześcioro wybitnych szefów kuchni: Wojciech Modest Amaro, Robert Skubisz, Katarzyna Daniłowicz, Tomasz Purol, Mariusz Pieterwas i Sebastian Krauzowicz.

Bohaterami sekcji retrospektywnych Zbliżenie byli w tym roku Lucrecia Martel i Edward Norton, którzy spotkali się z festiwalową publicznością podczas specjalnych kursów mistrzowskich, oraz Barbara Sass; po projekcjach jej filmów odbyły się spotkania z aktorkami grającymi główne role: Magdaleną Cielecką, Dorotą Stalińską czy Izabelą Drobotowicz-Orkisz.

Bardzo dużym zainteresowaniem widzów cieszyła się premierowa sekcja Historie kina: debiuty mistrzów. Niektórzy sympatycy kina wybierali wieczorne pokazy z cyklu Kino klasy B i inne szaleństwa.

Nie zabrakło także propozycji dla najmłodszych – starannie wyselekcjonowanych filmów w ramach Filmowego Klanu Urwisów.

Pokazy plenerowe (część z nich pod hasłem „Girl Power!”) organizowano we współpracy z łódzkim festiwalem Polówka. Wyjątkową projekcję dokumentu „Jazz in Poland” zrealizowano wspólnie z Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym, zaś seanse filmów „Abu: Ojciec”, „Belinda” i „Chavela” zaprezentowano w partnerstwie z Festiwalem Mediów Człowiek w Zagrożeniu. Podczas Festiwalu Transatlantyk obchodzono 10. rocznicę powstania Łódzkiego Funduszu Filmowego, prezentując szereg polskich filmów współprodukowanych przez Łódź Film Commission.

W ramach sekcji Sobota z awangardą odbył się przegląd najważniejszych tytułów kina eksperymentalnego. Wielu widzów wybrało się na pokazy filmów z sekcji Czasoprzestrzenie VR, stworzonych przy pomocy wirtualnej rzeczywistości, które prezentowano w planetarium EC1.

Podczas tegorocznej edycji Festiwalu Transatlantyk z widzami spotkało się kilkudziesięciu wybitnych przedstawicieli kultury i sztuki z całego świata. Bohaterami spotkań Master Class, podczas których zaproszeni goście dzielą się swoim doświadczeniem zawodowym, byli m.in. reżyserka Lucrecia Martel (najważniejsza przedstawicielka argentyńskiej nowej fali, której obrazy były prezentowane na festiwalach w Berlinie i Cannes), operator Michael Seresin (stały współpracownik Alana Parkera, m.in. „Harry Angel”, „Ptasiek”) oraz montażystka Anne-Sophie Bion (nominowana do Oscara za film „Artysta”).

Ogromne zainteresowanie widzów wywołała wizyta aktora Edwarda Nortona (m.in. „Podziemny krąg”, „Więzień nienawiści”), którego w łódzkim Teatrze Wielkim wysłuchało ponad tysiąc osób. Spotkanie poprowadził filmoznawca i krytyk filmowy Michał Oleszczyk.

Z widzami rozmawiali m.in. Philippe Mora, Trevor Graham („Monsieur Mayonnaise”), Andrzej Seweryn, Jan P. Matuszyński („Ostatnia rodzina”), Janusz Majewski, Wojciech Karolak, Krzysztof Sadowski („Jazz in Poland”), Magdalena Cielecka („Pokuszenie”), Dorota Stalińska („Krzyk”) czy Greg Zgliński („Zwierzęta”). Komplet publiczności wysłuchał rozmowy Grażyny Torbickiej i Klausa Edera poświęconej przyszłości krytyki filmowej na świecie.

   
Festiwal Transatlantyk jest świętem filmu, ale także muzyki filmowej (Fot. Mikołaj Zacharow)

O tematach, którymi żyje obecnie Polska i świat, rozmawiano z zaproszonymi gośćmi podczas debat Salonu Polityki oraz Radia TOK FM, które prowadzili Rafał Woś i Patrycja Wanat. Codziennie w Kinie Łóżkowym odbywały się także wykłady SWPS.

Festiwal Transatlantyk rozpoczął się od Wielkiego Czytania Kobiet, widowiska muzyczno-literackiego z muzyką Jana A.P. Kaczmarka, wykonywaną przez Hollyłódzką Orkiestrę Filmową pod batutą Moniki Wolińskiej, chór Vivid Singers i sopranistkę Joannę Jakubas. Podczas spektaklu na scenie pojawiło się dziewięć wyjątkowych kobiet – aktorki: Katarzyna Herman, Justyna Wasilewska, Zofia Wichłacz i Agnieszka Żulewska; reżyserka Joanna Kos-Krauze; pisarki Katarzyna Bonda i Sylwia Chutnik; projektantka Joanna Klimas oraz reżyserka całego widowiska Maria Sadowska – które przeczytały fragmenty tekstów słynnych pisarek, m.in. Simone de Beauvoir, Doris Lessing czy Patti Smith. Muzyczną gwiazdą gali zamknięcia był zespół Kwadrofonik.

Podczas festiwalu odbyły się także dwa międzynarodowe konkursy kompozytorskie: Transatlantyk Film Music Competition™ (FMC) oraz Transatlantyk Instant Composition Contest™ (ICC). Zwycięzcą konkursu FMC został Ruslan Perezhilo z Łotwy. Natomiast w konkursie ICC pierwsza nagroda przypadła w udziale Polakowi Jakubowi Czerskiemu. Łączna pula nagród w obu konkursach wyniosła ponad 82 tys. zł. Podczas gali wręczono też wspólną nagrodę Festiwalu Transatlantyk i Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, przyznawaną najlepszemu polskiemu finaliście konkursu FMC. Nagrodę w wysokości 20 tys. zł otrzymał polski muzyk Antoni Wojnar. Jurorami w konkursie ICC byli: Michael P. Aust (dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Brunszwiku oraz międzynarodowego festiwalu muzyki filmowej Soundtrack Cologne w Kolonii), Matthijs Kieboom (kompozytor, laureat konkursu ICC w 2011 r.), Piotr Metz (dziennikarz muzyczny) oraz Jan A.P. Kaczmarek. Natomiast laureatów konkursu FMC wyłoniło jury w składzie: Anne-Sophie Bion (montażystka), Jean-Michel Bernard (kompozytor muzyki filmowej), Wiesław Komasa (polski aktor filmowy i teatralny), Michael Seresin (operator, m.in. „Ptasiek”, „Harry Potter”) i Jan A.P. Kaczmarek (laureat Oscara, kompozytor muzyki filmowej).

Komplet widzów wysłuchał koncertu wybitnego kompozytora muzyki filmowej Jeana-Michela Bernarda (autor muzyki do filmów Michela Gondry’ego, m.in. „Jak we śnie”, „Uwaga, awaria”, oraz piosenek do obrazu „Hugo i jego wynalazek” Martina Scorsese), który wystąpił w łódzkim Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w towarzystwie gościa specjalnego – Marii Sadowskiej.

Bohaterem spotkania Talking Piano, podczas którego kompozytorzy przybliżają widzom swoją zawodową drogę, był w tym roku dyrektor Festiwalu Transatlantyk, laureat Oscara za muzykę do filmu „Marzyciel”, Jan A.P. Kaczmarek. Rozmowa, którą prowadził brytyjski dziennikarz Tim Burden, była przeplatana fragmentami kompozycji Jana A.P. Kaczmarka, wykonanymi przez autora na żywo. Szczegółowe informacje o Festiwalu Transatlantyk dostępne są na stronie Transatlantyk.org, a kolejna edycja już za rok!