Marka Polska w ręce młodych

O marce Polska i wyzwaniach promocji naszego kraju w świecie wypowiadają się często w różnych formach debaty publicznej politycy, eksperci, publicyści. Tym razem jednak postanowiliśmy zapytać o sprawy promocji Polski młode pokolenie – laureatów konkursu „Teraz Polska Promocja”.

Konkurs „Teraz Polska Promocja” to bez wątpienia jeden z najlepiej rozpoznawalnych w Polsce konkursów prac magisterskich. Cechuje go znaczna rozpiętość tematyki ocenianych i nagradzanych prac, których wspólnym mianownikiem jest promocja Polski – od promocji wizerunkowej, przez budowę marki narodowej, promocję eksportu, inwestycji zagranicznych, kultury, sportu, turystyki i nauki, aż po zagadnienia związane z finansowaniem przedsięwzięć, projektami lokalnymi, branżowymi itd. Konkurs powstał w 2007 r. pod patronatem Ministerstwa Gospodarki, z inicjatywy Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”, Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych SA oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwsze jego edycje poświęcone były wyłącznie promocji polskiej gospodarki za granicą. Idea popularyzacji tematyki marketingu narodowego na niwie naukowej i praktycznej, a przy okazji animowania debaty na temat polskiej marki narodowej, padła na podatny grunt, wyzwalając zaangażowanie szeregu instytucji publicznych i prywatnych. Po sześciu latach działania konkursu współtworzą go aż 32 instytucje – ministerstwa, agencje rządowe, uczelnie wyższe, przedsiębiorstwa i media – występując w roli współorganizatorów, partnerów i patronów. Sześć lat historii konkursu to 299 nadesłanych prac magisterskich z kilkudziesięciu uczelni publicznych i niepublicznych z całej Polski, tysiące godzin prac recenzentów, tysiące publikacji medialnych o wymiernym efekcie popularyzatorskim, ale także kilka publikacji naukowych – książek i e-booków upowszechniających dorobek laureatów konkursu. Bo też najważniejszą wartością jest to, że wyłoniono i nagrodzono 60 absolwentów szkół wyższych o wysokim potencjale intelektualnym, których praca i dorobek stanowią ważny wkład w rozwój wiedzy na temat marketingu terytorialnego. Z drugiej strony te działania stanowią inspirację dla następnych młodych badaczy, ich promotorów i popularyzatorów ważnego obszaru nauki.

Polska naturą, tradycją i... talentami stoi

Laureaci są dość zgodni w ocenie atutów Polski, na których można byłoby opierać strategię promocyjną. Wskazują najczęściej na korzystne, środkowoeuropejskie położenie geograficzne, ukształtowanie przyrody, a także na dziedzictwo kulturowe i historyczne. Ceniona jest przyroda, jej różnorodność i bogactwo, niski poziom przekształcenia krajobrazów. – Naturalne, a nie odtwarzane krajobrazy, niewycinane przed setkami lat lasy, zadbane, ale jednak prawdziwe, zapomniane wioski, pozbawione cukierkowości znanej z Europy Zachodniej. Swojski bałagan może stać się znakiem charakterystycznym autentycznej Polski, ukierunkowanej na zagranicznego turystę – tak piękno polskiej przyrody charakteryzuje Filip Bebenow, zwycięzca szóstej edycji konkursu „Teraz Polska Promocja”.

Niektórzy mówią o zaletach produktów regionalnych, wartościowej polskiej kuchni i konkurencyjnym sektorze rolno-spożywczym. Relatywnie często jako wielki atrybut Polski podawany jest kapitał ludzki, jego potencjał energii, przedsiębiorczości i kreatywności. Siłą Polski postrzeganą przez młodzież jest młodość i talenty – zarówno w kontekście kompetencji, wykształcenia, jak i przypisywanych Polakom cech. – Ważną cechą Polaków jest gościnność, przyjazność i chęć nawiązywania nowych kontaktów. Nie można też zapominać o wyjątkowej pracowitości i kreatywności, które wyróżniają naszych obywateli na tle innych krajów – podkreśla mocną stronę Polski Marta Jankowska, laureatka konkursu z 2011 r.

Ten potencjał nie jest jednak w pełni wykorzystywany, a nawet jest narażony na utratę. W wielu wypowiedziach pobrzmiewa nutka ironii i pesymizmu: „Polska to kraj, w którym jest dużo młodych, zdolnych ludzi. Trzeba to podkreślać, zanim wszyscy wyemigrują i nie będzie się już czym chwalić”. Przeważają jednak głosy optymistyczne. – Polska posiada mnóstwo zalet i tak naprawdę jest krajem, który ma wszystko. Począwszy od wyjątkowego położenia geograficznego, a co za tym idzie walorów przyrodniczych i charakterystycznego klimatu, poprzez ciekawą historię, mnóstwo zabytków najwyższej klasy, aż do coraz lepszej infrastruktury turystycznej – mówi Monika Steltmann, laureatka z 2010 r. – Moim zdaniem największym atutem Polski jest tradycja i wszelkie wytwory z nią związane: święta, obchody, wierzenia, zwyczaje itd. Coś, co budujemy w naszym kraju z pokolenia na pokolenie, stanowi naszą największą wartość i powinno być tym, czym zachęcimy obcokrajowców do poznania naszej kultury i naszego kraju – twierdzi Martyna Gruszczyńska, laureatka z 2012 r.

Jak spożytkować atuty Polski dla promocji kraju

Zasadniczą kwestią jest potrzeba wypracowania systemowych rozwiązań w zakresie promocji kraju, sprzyjających budowaniu skutecznych i efektywnych programów promocyjnych, opartych na optymalnym poziomie specjalizacji. Zdaniem Damiana Werczyńskiego, laureata z 2012 r., wyzwaniem jest przede wszystkim „dotarcie z odpowiednim produktem do odpowiedniego kręgu zagranicznych odbiorców, przy jednoczesnym wyprzedzaniu konkurencji”. – Kwintesencją promocji Polski powinny być działania kompleksowe, jako całości. Polska to kraj o wielu twarzach i taka sama powinna być jej promocja – przekonuje Joanna Krawczyk, laureatka konkursu z 2012 r. Ta kompleksowość jest jednak wielkim wyzwaniem, także w obszarze zarządzania promocją i koordynacji marketingu narodowego Polski. – Problem w tej kwestii polega na tym, że każdy ma swój własny, subiektywnie doskonały pomysł na Polskę […]. Słusznym byłoby stworzenie platformy komunikacji i jednej spójnej strategii promocji dla Polski. Połączenie wszystkich pojedynczych i chaotycznych działań zwiększyłoby wiarygodność Polski oraz budowałoby wspólnie założony wizerunek – podsumowuje Joanna Krawczyk.

Niektórzy z pytanych zauważają, że problemem marketingu narodowego Polski jest niska samoocena Polaków i brak wiary w siebie. – Największym wyzwaniem jest przede wszystkim uwierzyć w to, że Polska ma potencjał, nauczyć się być dumnym z polskich osiągnięć i nie bać się mówić o tym głośno za granicą – konstatuje Eliza Zawada (laureatka z 2008 r.). Takie głosy pojawiają się szczególnie w wypowiedziach osób, które miały za sobą zagraniczne doświadczenia zawodowe i nabrały przekonania, że Polska nie ma powodów do kompleksów. Kaja Galińska (laureatka z 2012 r.) również zwraca uwagę na samoograniczenia, które tworzymy sobie w promocji naszego kraju na arenie międzynarodowej. – Największym wyzwaniem jest przekształcenie Polaków w ambasadorów marki Polska. Niska samoocena oraz tendencja do narzekania sprawiają, że Polacy w mniejszym stopniu niż inne narody promują własny kraj i produkty z niego pochodzące – stwierdza.

Konkurs – nagroda plus motywacja

Czy wygrana w konkursie na najlepszą pracę magisterską ma dla jego laureatów jakieś znaczenie, czy przełożyła się na decyzje i wyzwania zawodowe? Doświadczenia zwycięzców są w tym względzie bardzo zróżnicowane. Obok głosów mówiących o tym, że nie ma bezpośrednich korzyści z wygranej, są i takie, które zwracają uwagę, że zwycięstwo było nie tylko nagrodą za ciężką pracę i podjęcie trudnego tematu badań, ale stanowiło także motywację do dalszego rozwoju w tym obszarze. Część laureatów konkursu ma na swoim koncie publikacje naukowe, niektórzy są w trakcie przygotowywania doktoratów. Wielu mówi o wpływie pośrednim wygranej w konkursie na rozwój kariery zawodowej, zyskanym prestiżu, wzroście pewności siebie. Martyna Gruszczyńska zauważa, że konkurs jest dobrym startem do poważniejszych planów naukowych. – Trzymanie pracy dyplomowej w szafce pod kluczem do niczego się nie przyczyni, więc warto wyjść ze swoim, czasem skromnym dorobkiem naukowym na światło dzienne. W końcu od czegoś trzeba zacząć – stwierdza.

Joanna Krawczyk podkreśla natomiast bezpośrednie korzyści. – Kapituła konkursu „Teraz Polska Promocja”, nagradzając moją pracę magisterską, wpłynęła na decyzję pracodawcy o wykorzystaniu mojego talentu kreatywnego do realizacji celów organizacji. Otwarto mi tym samym drzwi do kariery, których tak długo szukałam – mówi.

Patriotyzm – passe czy trendy?

Zapytaliśmy laureatów o to, czy pojęcie patriotyzm jest nadal aktualne, co może ono obecnie oznaczać. – Jest aktualne, choć inaczej się wyraża niż kilkadziesiąt lat temu – stwierdza Magdalena Niesłuchowska, laureatka pierwszej edycji konkursu z 2007 r. – Dla mnie patriotyzm to duma ze swojego kraju i pochodzenia oraz chęć pokazywania innym jego piękna – uzupełnia Ewa Puciata, laureatka konkursu z 2009 r. – Moim zdaniem patriotyzm oznacza świadomość własnej tożsamości, zrozumienie i akceptację tego, kim jestem i skąd pochodzę. To świadomość własnego ja pozbawionego ksenofobicznych zapatrywań – wyjaśnia Anna Kot, laureatka z 2012 r. Wypowiedzi laureatów konkursu „Teraz Polska Promocja” wskazują na to, że promocja Polski w świecie może być nowoczesną, adekwatną do wyzwań XXI w. formą realizacji postawy patriotycznej przez młode pokolenie.