Ja jestem ja: Teresa Pągowska.

      

Malarstwo oraz postawa twórcza Teresy Pągowskiej są przykładem zdeklarowanej i przemyślanej osobności, która stanęła u podstaw znaczącego dzieła w historii figuracji w polskiej sztuce. Jej wyrazem jest słynne zdanie wypowiedziane przez artystkę podczas jednego z wywiadów „Nie jestem specjalistką od morza, od kobiet ani od mężczyzn czy zwierząt. Ja jestem ja: Teresa Pągowska”.

            Unikanie kategoryzacji oraz swoboda jaką daje zaowocowały malarstwem, które wyraźnie wymyka się łatwym porównaniom i klasyfikacjom. Wypowiada jednostkową prawdę i definicję sztuki wrażliwej i niezależnej osobowości. Niestrudzone poszukiwania artystki wokół zagadnień ludzkiej cielesności, a przede wszystkim kobiecej figury, dalekie są od jednoznaczności i arbitralności. Jej malarstwo to rozległy esej o „ znajdywaniu znaków własnych, znaków, którymi zapisujemy siebie, swoje przeżywanie świata.” Jako odbiorcy z lekkością i przyjemnością wnikamy w tę opowieść. Obrazy Teresy Pągowskiej są uwodzicielskie i intrygujące, zmysłowe i melancholijne. Pełne wysmakowanych zestawień kolorystycznych, przykuwających wzrok, wręcz widowiskowych sylwetek komponowanych z niezwykłą lekkością w niezapomniane kompozycje. Ich niepozbawiona napięcia, acz bezdyskusyjna atrakcyjność, nie przysłania wyrażanych treści. Polemiki z mimetycznością tradycji malarskich w cyklu Monochromaty, refleksji nad erotyką i intymnością, medytacją nad stanem istnienia cielesnego i tym co poza. Celnie ujął to Tadeusz Konwicki w katalogu do wystawy artystki z Zachęcie w 1966 roku:

            „ Jej wyabstrahowany świat kształtów plastycznych zawiera dostateczną sumę elementów znaczeniowych, które, niczym narkotyk, pobudzają wyobraźnię widza, angażując go we współuczestnictwo aktu twórczego. Zatem jej malarstwo nie tylko „gładzi wzrok”, nie tylko bawi samoistną grą plastyczną, lecz wciąga nas również w kredowe koło dramatów współczesnego człowieka.”

     

 

TERESA PĄGOWSKA
1926 - 2007

            Teresa Pągowska urodziła się 12 czerwca 1926 r. w Warszawie. W dzieciństwie, spędzonym w Poznaniu, uczyła się rysunku u Wandy Taranczewskiej – żony Wacława Taranczewskiego, w ich domu po raz pierwszy zetknęła się ze środowiskiem artystycznym, poznała tam między innymi Tytusa Czyżewskiego, Zdzisława Kępińskiego, Jana Spychalskiego.

Po wojnie, od 1945 r. studiowała malarstwo w Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego, a po jego przenosinach do Krakowa, w pracowni prof. Eustachego Wasilkowskiego.

Jako dodatkową specjalizację wybrała malarstwo ścienne, pracowała m. in. przy realizacjach: polichromii w kościele św. Jana w Poznaniu (1948) i mozajek w Domu Dziecka w Poznaniu (1950). Jeszcze jako studentka, w latach 1949 – 1950 pełniła funkcję asystentki w pracowni malarstwa ściennego prof. Jana Piaseckiego. Dyplom uzyskała w 1951 roku pod kierunkiem prof. Taranczewskiego. W 1950 r. Pągowska przeprowadziła się do Sopotu, wiążąc się na kilkanaście kolejnych lat z PWSSP w Gdańsku i sopockim środowiskiem artystycznym.

W latach 1950 – 1958 pełniła funkcję starszego asystenta, a od 1958 adiunkta w pracowni malarstwa prof. Stanisława Teisseyre’a w PWSSP w Gdańsku, następnie w latach1958-64 w pracowni Piotra Potworowskiego (po jego śmierci w 1962 prowadziła pracownię przez kolejne dwa lata samodzielnie).

Od debiutu w 1949 r. brała udział w licznych wystawach prezentujących współczesne malarstwo polskie (m.in.: coroczne Ogólnopolskie Wystawy Plastyki, 1959-1954, Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki. Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi w Arsenale, 1955), w 1959 r. brała udział w paryskim Biennale Młodych (Premiére Biennale de Paris).

Lata 50. to okres bardzo intensywnej działalności Pągowskiej i jej zaangażowania w życie artystyczne. W tym czasie brała udział w pracach nad odbudową Starego Miasta w Gdańsku (dekoracja fasad dwóch kamienic przy Długim Targu, 1954 – 1955), a także w pracach nad koloryzacją nowych hal w Porcie Gdyńskim i dekoracją sal zamku w Gołuchowie. Zaangażowana w organizację Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie – cyklicznego ogólnopolskiego przeglądu sztuki współczesnej, w 1956 r. pełniła funkcję przewodniczącej komitetu organizacyjnego, w 1958 r. w ramach Festiwalu zorganizowała wystawę Piotra Potworowskiego.

Praca i przyjaźń z Potworowskim, jak sama wspominała, pomogła jej wyzwolić się z konwencji kolorystycznych, których silnym ośrodkiem pozostawała tzw. szkoła sopocka. Początkowo zwróciła się ku malarstwu bardziej swobodnemu bliskiemu informel i malarstwu materii, na przełomie lat 50. i 60. zaczął krystalizować się indywidualny styl artystki.

W 1964 r. przeniosła się do Warszawy, kolejne lata, w czasie których nie zajmowała się dydaktyką, stanowiły okres intensywnej pracy malarskiej.

W latach 60. jej malarstwo zdominował motyw silnie zdeformowanej, traktowanej skrótowo, ludzkiej figury, ukazywanej często w dynamicznych, tanecznych układach, w neutralnej, zbudowanej z barwnych plam przestrzeni (cykl prac Dni). Od tej pory postać ludzka, a zwłaszcza kobieca jest w jej malarstwie obecna jako anonimowa, zwarta, mocno określona sylweta, a twórczość artystki sytuowana jest w szeroko rozumianym obszarze nowej figuracji (w 1963 wzięła udział w dwóch międzynarodowych wystawach tego nurtu: La Nuova Figurazione we Florencji i École de Paris 1963 w paryskiej Galerie Charpentier).

W 1971 r. Pągowska powróciła do pracy pedagogicznej, w latach 1971-73 prowadziła pracownię w PWSSP w Łodzi, następnie w latach 1973-92 pracownię malarstwa i rysunku na Wydziale Grafiki ASP w Warszawie (w 1988 r. otrzymała tytuł profesora zwyczajnego).

W tym czasie rozpoczęła malowanie Monochromatów, po raz pierwszy prace z tego kontynuowanego przez kolejne lata cyklu zostały pokazane w 1974 r. na wystawie w Galerii Numaga 2 w Auvernier, a w 1975 r. w Galerii Zapiecek w Warszawie. W późniejszym, powstającym od 1975 r. cyklu Figur magicznych artystka powraca do koloru, z czasem ciągle obecna w jej malarstwie postać – sylweta pojawia się w przestrzeni sugerującej pejzaż (najczęściej nadmorski, plażę, ogród).

Do 1995 r. malowała obrazy o dużych formatach, chętnie używała niegruntowanych płócien, wykorzystując surowość ich materii. Od 1995 malowała równocześnie obrazy o niewielkich wymiarach, z jednym motywem – jak sama je nazywała – „portrety przedmiotów i zwierząt”.

Zmarła 7 lutego 2007 r. w Warszawie.

Teresa Pągowska jest laureatką wielu nagród, m.in.: Narody im Jurzykowskiego (1990), Nagrody im. Jana Cybisa (2000), Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego (2001), otrzymała także doktorat honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w 2002 roku.

       

Teresa Pągowska | Spectra Art Space Masters

Kuratorka: Ania Muszyńska

Wystawa prezentuje obrazy Teresy Pągowskiej z kolekcji Anny i Jerzego Staraków, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz kolekcji prywatnych. 

Wystawa otwarta codziennie do 5 czerwca 2022 r. w godz. 10 – 18. Wstęp wolny z zachowaniem aktualnych wytycznych pandemicznych.

Fundacja Rodziny Staraków | Spectra Art Space
Bobrowiecka 6 | Warszawa

Spectra Art Space powstała w 2012 roku, jako miejsce prezentacji i promocji klasyków polskiej sztuki współczesnej. Źródłem i fundamentem dla głównego programu wystawienniczego jest udostępniona szerokiej publiczności prywatna kolekcja Anny i Jerzego Staraków, która stanowi unikatowy przegląd polskiej sztuki od II połowy XX wieku do czasów obecnych.

Źródło Spectra Art Space/Agnieszka Szewczyk