Design w muzeum

Na zakończenie 2017 r. Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW) przygotowało wyjątkową atrakcję dla zwiedzających. Od 15 grudnia rodzimy design zyskał stałe miejsce w Galerii Wzornictwa Polskiego, prezentującej najważniejsze zjawiska w polskim wzornictwie od początku XX w. po czasy współczesne.

MNW udostępnia widzom pierwszą przekrojową prezentację rodzimego wzornictwa. To prawdziwe święto designu! W kameralnej przestrzeni kuratorki prezentują ikony polskiego wzornictwa oraz modele i prototypy, które nie zaistniały w masowej produkcji. – Mamy nadzieję, że w przyszłości uda nam się zaprezentować zbiory Ośrodka Wzornictwa Nowoczesnego w powiększonej przestrzeni naszego muzeum – mówi Piotr Rypson, zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie.

(Fot. Bartosz Bajerski/Muzeum Narodowe w Warszawie)

Nowa galeria stała w MNW pokazuje, jak o projektowaniu myślano w różnych epokach i środowiskach twórczych – od kręgu zakopiańskiego, Warsztatów Krakowskich, Spółdzielni Artystów „Ład” i modernistów z grupy Praesens, przez powojenny czas odbudowy, socrealizm, odwilż i poodwilżową nowoczesność (najbardziej dynamiczne lata polskiego wzornictwa), po najlepszy współczesny design. Osobne miejsce znajdują w niej zagadnienia związane z projektowaniem przemysłowym, projektowaniem dla dzieci oraz etnoprojektowaniem. W nowocześnie zaaranżowanej galerii prezentowane są przedmioty pochodzące z seryjnej produkcji: popularne odbiorniki telewizyjne i radiowe, meble, tkaniny, sprzęt gospodarstwa domowego, jak również wybitne prace polskich autorów, które jako projekty, modele i prototypy nie były powszechnie dostępne, świadczą jednak o wielkim potencjale polskiego designu. Stworzone z wyjątkową inwencją przedmioty codziennego użytku prezentowane są w układzie chronologicznym, wyznaczonym przez najważniejsze wydarzenia artystyczne i historyczne. Całość wzbogacają materiały fotograficzne i fragmenty archiwalnych kronik filmowych. Design, wzornictwo, projektowanie to działalność twórcza najbardziej związana z codziennością. Piękne i użyteczne przedmioty, którymi się posługujemy, mają wpływ na nasze życie. – W nowej galerii pokażemy, jak na przestrzeni XX i XXI w. artyści kształtowali materialne otoczenie człowieka. Prowadzimy widza przez kolejne dekady z charakterystycznymi dla nich stylistycznymi przemianami. Przedstawiamy kolejne stowarzyszenia i ważne dla rozwoju projektowania instytucje oraz dominujące środowiska artystyczne, aby przybliżyć to wymykające się jednoznacznej definicji pojęcie, jakim jest wzornictwo – mówi Anna Maga z Ośrodka Wzornictwa Nowoczesnego MNW, współkuratorka galerii.

Porządek chronologiczny pozwala prześledzić zmiany sposobu myślenia o projektowaniu, a także ukazuje wpływ okoliczności dziejowych, w tym gospodarczych. Otwierają go ostatnie dekady zaborów, zdominowane przez styl zakopiański Stanisława Witkiewicza, który miał spajać tożsamość narodu jeszcze przed odzyskaniem niepodległości. Natomiast w międzywojennych pracach artystów Warsztatów Krakowskich i warszawskich środowisk, w tym Spółdzielni Artystów „Ład”, widoczne były inspiracje brytyjskim ruchem Arts and Crafts. Szczególną grupę stanowią prace Karola i Zofii Stryjeńskich oraz Antoniego Kenara, którzy uczestniczyli w Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 r.

Najważniejsze dzieła powojennego wzornictwa reprezentują prace tak różnych twórców, jak Władysław Strzemiński, Jan Bogusławski, Jan Kurzątkowski, a także późniejsze projekty Teresy Kruszewskiej, Andrzeja Jana Wróblewskiego czy Barbary Hoff. Oddają one specyfikę twórczości z czasów odbudowy kraju, socrealizmu, lat po odwilży, a także nadchodzącego kryzysu gospodarczego.

„Sexbomby”, figurki porcelanowe z Zakładu Ceramiki IWP, 1958–1959, prototypy; porcelana, szkliwo; Henryk Jędrasiak (Fot. Piotr LigierBartosz Bajerski/Muzeum Narodowe w Warszawie)

Wyzwanie podjęli projektanci, którzy musieli zmierzyć się z trudną sytuacją ekonomiczną. Mimo ograniczeń twórcy dbali o estetykę przedmiotów użytkowych, co pokazuje nowa ekspozycja, obejmująca zarówno przedmioty luksusowe, jak i te znajdujące się w powszechnym użyciu.

Program wydarzeń towarzyszących otwarciu Galerii Wzornictwa Polskiego obejmował interaktywne warsztaty dla rodzin, a także spotkania i wykłady w Kinie Muz z udziałem wybitnych specjalistów i projektantów. Dla gości z dysfunkcją wzroku przygotowano audiodeskrypcje wybranych dzieł, specjalne warsztaty z wykorzystaniem ćwiczeń dotykowych oraz bezpłatne oprowadzania i lekcje dostosowane do różnych potrzeb zwiedzających. Ekspozycję można zwiedzać z audioprzewodnikiem.

Galeria Wzornictwa Polskiego powstała dzięki Ośrodkowi Wzornictwa Nowoczesnego Muzeum Narodowego w Warszawie, który w ramach Zbiorów Sztuki Nowoczesnej MNW od 1978 r. zajmuje się dokumentacją i gromadzeniem najznakomitszych przejawów polskiego designu. Stale powiększająca się kolekcja liczy obecnie ponad 25 tys. obiektów, na które składają się realizacje i projekty mebli, szkieł i ceramiki, tkanin i odzieży, metaloplastyki, biżuterii, zabawek, przedmiotów gospodarstwa domowego oraz maszyn i urządzeń przemysłowych. Powstanie galerii poprzedzały wystawy polskiej sztuki użytkowej w MNW, w tym cieszące się dużym zainteresowaniem wystawy „Rzeczy pospolite. Polskie produkty 1899–1999” (2000 r.) i „Chcemy być nowocześni. Polski design 1955–1968 z kolekcji MNW” (2011 r.).

---

Kuratorki Galerii Wzornictwa Polskiego: Anna Demska, Anna Frąckiewicz, Anna Maga, Kaja Muszyńska,

Ośrodek Wzornictwa Nowoczesnego MNW