Tytuł Wybitnego Polaka dla ks. prof. Michała Hellera
Fot. Archiwum autora
Z kardynałem Kazimierzem Nyczem rozmawia Kamil Broszko.
Kamil Broszko: W tym roku tytuł Wybitnego Polaka, przyznawany przez Fundację „Teraz Polska”, otrzyma ks. prof. Michał Heller.
Kazimierz Nycz: Nominacja ks. prof. Michała Hellera to bardzo dobry pomysł. Sama idea Konkursu „Teraz Polska” związana jest z promocją Polski, wskazywaniem tego, co możemy pokazać światu. Bardzo dobrze, że Kapituła zdecydowała o przyznawaniu tytułu Wybitnego Polaka. Nie tylko krajowe produkty i usługi, ale także wielu naszych rodaków warto wyróżnić. Wśród nich jest właśnie ks. prof. Michał Heller, znany na świecie, jednak powinien być znany jeszcze szerzej i kojarzony z naszą ojczyzną. W nominacji ks. prof. Hellera widzę też pozytywny, piękny wymiar troski o ludzi, którzy z Polski pochodzą i zajmują znaczące miejsce w kulturze i nauce – europejskiej i światowej.
KB: Czy świadomość koncepcji ks. prof. Michała Hellera powinna być większa?
KN: Tutaj należałoby dokonać pewnego rozróżnienia. Na pewno społeczeństwo powinno mieć większą świadomość podstawowych założeń idei ks. prof. Hellera, ale pamiętajmy, że zakres jego działalności w zakresie filozofii, fizyki i astronomii jest bardzo specjalistyczny. Natomiast rzeczywiście warto przedstawić jakieś proste, syntetyczne streszczenie istoty jego działalności, a przede wszystkim – i to jest moim zdaniem dla społeczeństwa ważne – warto pokazać osobę ks. prof. Hellera, niezwykle „zwyczajnego”, wspaniałego człowieka i księdza, przy całej swej wielkości naukowej. Jest to niewątpliwie człowiek pogranicza nauk, dyscyplin, dziedzin naukowych, ale także człowiek otwarty na świat.
KB: Czy idea łączenia nauki z wiarą ma szansę być rozwojowym paradygmatem w teologii?
KN: Ona jest paradygmatem w teologii. Próba tworzenia swoistego getta w rozumieniu teologii wypreparowanej, wyjętej z kontekstu innych nauk, innymi słowy: próba zamknięcia teologii – jest oczywiście bardzo zubożającym sposobem myślenia. Zarówno dla samej teologii, jak i dla nauki. W pewnym sensie ks. Heller – który ma już dzisiaj swoje lata i dorobek, a początki jego działalności sięgają lat 60. XX w. – ten dialog nauki i teologii, dialog rozumu i wiary wyprzedził. Budował go po prostu na długo przed encykliką Jana Pawła II „Fides et ratio”. Zwrócił uwagę na potrzebę interdyscyplinarności, która jest ważna i – wydawać by się mogło – powinna być oczywistością, a nie zawsze tak jest. Nawet kiedy wydział teologiczny funkcjonuje w ramach uczelni, na uniwersytecie państwowym, nie zawsze współpraca i wspomniany paradygmat teologii jest oczywisty – zarówno po stronie nauki, zwłaszcza zaś nauk ścisłych, jak też po stronie teologii. Byłoby dobrze, gdyby nagroda dla ks. Hellera przypomniała, jak bardzo teologia jest potrzebna innym dyscyplinom naukowym. Nieprzypadkowo uniwersytet średniowieczny – ten, od którego zaczyna się historia uniwersytetów – musiał mieć cztery komplementarne wydziały. Dopiero kiedy ośrodek kształcił w dziedzinie teologii, filozofii, retoryki czy nauk humanistycznych i medycyny (nieco później również w dziedzinie prawa), stawał się uniwersytetem. Wystarczy wspomnieć przykład Uniwersytetu Jagiellońskiego – kiedy został utworzony wydział teologiczny, akademia stała się uniwersytetem.
Michał Heller
(ur. 12 marca 1936 r. w Tarnowie) – kosmolog, filozof i teolog. Profesor nauk filozoficznych, specjalizuje się w filozofii przyrody, fizyce, kosmologii relatywistycznej i relacji nauka – wiara. Kawaler Orderu Orła Białego. Dyrektor, fundator i pomysłodawca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie. W 2008 r. – jako pierwszy Polak – został laureatem Nagrody Templetona, przyznawanej za pokonywanie barier między nauką a religią. Pracownik Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego i członek Papieskiej Akademii Nauk. Laureat kilkunastu nagród, autor kilkudziesięciu książek. Dyrektor programowy Copernicus Festival.
Kazimierz Nycz
(ur. 1950 r.) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, w latach 1988–2004 biskup pomocniczy krakowski, w latach 2004–2007 biskup diecezjalny koszalińsko-kołobrzeski, od 2007 r. arcybiskup metropolita warszawski i ordynariusz wiernych obrządku wschodniego w Polsce, od 2010 r. kardynał prezbiter.
