Małgorzata Mirga-Tas reprezentuje Polskę na Biennale w Wenecji

  • Pawilon Polski Fot. Daniel Rumiancew/ Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki
    Pawilon Polski Fot. Daniel Rumiancew/ Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki

Po raz pierwszy w ponad 120-letniej historii weneckiego Biennale pawilon narodowy reprezentuje romska artystka. Wystawa Przeczarowując świat Małgorzaty Mirgi-Tas w Pawilonie Polskim na Biennale Sztuki 2022 jest próbą odnalezienia miejsca romskiej społeczności w europejskiej historii sztuki. Przestrzeń Pawilonu wypełnia dwanaście monumentalnych tkanin nawiązujących do „kalendarzowego” cyklu fresków z Palazzo Schifanoia w Ferrarze — jednego z najbardziej tajemniczych budynków w historii architektury europejskiej. Projekt zaproponowany przez kuratorów Wojciecha Szymańskiego i Joannę Warszę zwyciężył w konkursie organizowanym przez Zachętę — Narodową Galerię Sztuki.

 

Wystawie towarzyszy przepiękny katalog pod redakcją Wojciecha Szymańskiego i Joanny Warszy, w którym obok tekstów kuratorów znalazły się eseje zaproszonych pisarzy — Ali Smith i Damiana Le Basa, uczonej Ethel Brooks, a także wiersze Teresy Mirgi i Jana Mirgi. Współwydawcą publikacji jest Archive Books i ERIAC. Katalog można także pobrać w wersji pdf bezpłatnie na labiennale.art.pl.

  

  

Małgorzata Mirga-Tas to obecnie jedno z najgłośniejszych nazwisk polskiego świata sztuki, zyskujące coraz większe uznanie na arenie międzynarodowej. Polsko-romska artystka i aktywistka, która reprezentuje Polskę na Biennale Sztuki 2022, w swojej twórczości kwestionuje dyskryminujące stereotypy i prezentuje wnikliwy, pozbawiony uprzedzeń obraz romskiej społeczności oraz zwraca uwagę na rolę, jaką w historii Romów odegrały kobiety. Jej prace powstają z fragmentów tkanin poprzez, jak to sama określa, „wrzucenie materiału w obraz”. W swoich wielkoformatowych kolażach często wykorzystuje elementy garderoby portretowanych osób: fragmenty spódnic, chust czy koszul, które stają się dosłownymi nośnikami historii.

Na monumentalną instalację, która wypełniła przestrzeń Pawilonu Polskiego, składa się dwanaście wielkoformatowych tkanin nawiązujących do słynnego cyklu fresków z renesansowego Palazzo Schifanoia. Nazwa willi znajdującej się w Ferrarze we Włoszech pochodzi od wyrażenia „schivar la noia”, czyli ucieczka od nudy. Znajdujące się na ścianach budynku malowidła sprzed ponad 500 lat przedstawiają wizerunki bogów olimpijskich, znaków zodiaku i dekanów oraz sceny z życia dworu w ówczesnej Ferrarze. Symbolika wnętrza pałacu, a także jego układ i forma stały się wizualnym i ideowym punktem odniesienia dla artystki. Każda z dwunastu tkanin prezentowanych w Pawilonie została podzielona na trzy poziome części.

Górny pas przedstawia dzieje wędrówek Romów po Europie, w nawiązaniu do grafik lotaryńskiego rytownika Jacques’a Callota. Powstałe w XVII wieku ryciny pełne są antyromskich stereotypów. Artystka odczaruje tę krzywdzącą narrację i w oparciu o historyczne dzieła tworzy własne wielkoformatowe kolaże pokazujące bogaty świat romskiej przeszłości i mitologii.

Środkowy pas to archiwum romskiej historii budowane z kobiecej perspektywy. W ostatnich latach Mirga-Tas stworzyła wiele dzieł poświęconych ważnym w jej życiu kobietom, które złożyły się na cykl Herstorie. Portrety przedstawicielek romskiej społeczności uzupełnią symbole zapożyczone z kart tarota i znaki zodiaku z Palazzo Schifanoia. Połączenie wizerunków realnych kobiet z magią i astrologią zamieni je w symboliczne strażniczki losu, boginie i prorokinie.

Dolny pas kompozycji składa się z dwunastu obrazów ukazujących współczesne życie codzienne w rodzinnej wsi artystki, Czarnej Górze, i na terenach, z którymi jest najsilniej związana — położonymi na południu Małopolski Podhalem i wielokulturowym Spiszem. Widać na nich głównie kobiety, ich związki, sojusze i wspólnie wykonywane zajęcia.

  

  

Wystawa Przeczarowując świat, oparta na idei transnarodowości, cykliczności i zmiany zawłaszczanych znaczeń, proponuje nową narrację o nieustannej kulturowej wędrówce obrazów i wzajemnych wpływów pomiędzy kulturą romską, polską i europejską. Koncepcja wędrówki obrazów pochodzi od Aby’ego Warburga, historyka sztuki, który tłumaczy ją jako życie po życiu obrazów. Warburga interesował fakt nagłego pojawiania się pewnych obrazów w określonym miejscu i czasie po długim czasie ich nieobecności. Małgorzata Mirga-Tas sięga do przedstawień z Palazzo Schifanoia, ale dokonuje przemiany kluczowych dla europejskiej historii sztuki motywów poprzez wpisanie w nie przedstawień kultury polsko-romskiej i odwrócenie stereotypowej narracji.

Artystka konstruuje w Pawilonie Polskim własną wersję renesansowego, pałacowego wnętrza i w nawiązaniu do tytułu tegorocznej edycji Biennale (Mleko snów) kreuje magiczny świat — rodzaj czasowego i przygodnego schronienia — azylu oferującego nadzieję i wytchnienie. Tytułowe „przeczarowanie”, inspirowane książką Silvii Federici Re-enchanting the World: Feminism and the Politics of the Commons (2018), to bezprzemocowy proces, który ma odmienić niepomyślne losy świata, zdjąć z niego zły czar i pomóc w odzyskaniu poczucia wspólnoty oraz odbudowaniu relacji z innymi.

Przy okazji wystawy Przeczarowując świat powstaje film dokumentalny poświęcony Małgorzacie Mirdze-Tas w reżyserii Anny Zakrzewskiej (produkcja: Kijora Film i Zachęta). Filmowy portret artystki nie tylko przybliży jej sylwetkę i romskie tradycje, ale będzie również zapisem kolektywnego procesu powstawania pracy do Pawilonu Polskiego. Emisja filmu jest planowana na jesień 2022 roku.

Źródło: Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, Foto: Daniel Rumiancew, Pawilon Polski na Biennale Arte 2022,

wystawa Małgorzata Mirga-Tas, Przeczarowując świat.

Czytaj także

Najciekawsze artykuły i wywiady wprost na Twoją skrzynkę pocztową!

Administratorem Państwa danych osobowych jest Fundacja Best Place Europejski Instytut Marketingu Miejsc z siedzibą w Warszawie (00-033), przy ul. Górskiego 1. Z administratorem danych można się skontaktować poprzez adres e-mail: bestplace@bestplaceinstitute.org, telefonicznie pod numerem +48 22 201 26 94 lub pisemnie na adres Fundacji.

Państwa dane są i będą przetwarzane w celu wysyłki newslettera, na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora. Uzasadnionymi interesami administratora jest prowadzenie newslettera i informowanie osób zainteresowanych o działaniach Fundacji.

Dane osobowe będą udostępniane do wglądu dostawcom usług IT w zakresie niezbędnym do utrzymania infrastruktury IT.

Państwa dane osobowe będą przetwarzane wyłącznie przez okres istnienia prawnie uzasadnionego interesu administratora, chyba że wyrażą Państwo sprzeciw wobec przetwarzania danych w wymienionym celu.

Uprzejmie informujemy, iż przysługuje Państwu prawo do żądania od administratora dostępu do danych osobowych, do ich sprostowania, do usunięcia, prawo do ograniczenia przetwarzania, do sprzeciwu na przetwarzanie a także prawo do przenoszenia danych (o ile będzie to technicznie możliwe). Przysługuje Państwu także możliwość skargi do Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub do właściwego sądu.

Podanie danych jest niezbędne do subskrypcji newslettera, niepodanie danych uniemożliwi wysyłkę.