Ekologia i dbanie o środowisko, czyli o tym, że dużo mówimy i mało robimy

W badaniu przeprowadzonym przez IPSOS zestawiono kluczowe bariery dot. życia w bardziej zrównoważony sposób, jak np. segregowanie śmieci lub bardziej świadome zakupy, z podstawowymi wymiarami psychologicznymi, stanowiącymi podstawy naszego zachowania: motywacją, zdolnościami, przetwarzaniem informacji, barierami fizycznymi i społecznymi.

Motywacja

Ogromne znaczenia dla motywacji do działania jest poczucie odpowiedzialności. Jeśli ludzie nie czują się osobiście odpowiedzialni, to nie zaczną działać. Tymczasem z naszych badań wiemy, że poczucie indywidualnej odpowiedzialności w sprawach środowiska jest bardzo wysokie. Jednak powszechne jest także przekonanie, że za działania w kwestii klimatu odpowiedzialne są przede wszystkim rządy, korporacje i instytucje, w mniejszym stopniu pojedynczy ludzie. To, co efektywnie wpływa na motywację to poczucie tożsamości. Jeśli uważam się za człowieka, dla którego sprawy klimatu są ważne, to podejmuję konkretne działania. Dlatego też działania komunikacyjne oparte na odwoływaniu się do tożsamości mogą bardzo efektywne.

Zdolność

Zdolność do podejmowania jakichś działań to często pomijany element. Zapominamy, że za tym, co robimy stoją schematy myślenia, rozumienia świata i organizacji życia.  Dlatego jeśli chcemy skutecznie zmienić czyjeś działania, musimy „zarządzić schematem”, wpasować się w niego, nie zaś go burzyć. Dobrym narzędziem do analizy tego schematu jest mapowanie i analiza punktów odniesienia.

Przetwarzanie

Problemy klimatyczne są przez ludzi postrzegane jako ryzyko o efektach długofalowych i dlatego działania związane z tym problemami są traktowane jako ważne, ale niepilne i w konsekwencji uważa się je za takie, które mogą zostać odłożone na później. Dodatkowo indywidualne działania związane z ochroną środowiska są postrzegane bardziej jako strata niż korzyść. Uruchamia się też tu ludzka tendencja do ograniczania strat raczej niż do zdobywania korzyści, a w konsekwencji mamy zaniechanie działań.

Bariery fizyczne

Czasem ważne są bariery fizyczne. Widać to np. jeśli chodzi o segregowanie śmieci, wymagające więcej miejsca na pojemniki. Osoby mieszkające w mieszkaniach aż o 50 proc. rzadziej segregują śmieci niż te, które mieszkają w domach. Często tez opcje bardziej eko wiążą się z większymi kosztami, co również stanowi istotną barierę fizyczną.

Bariery społeczne

Jesteśmy istotami społecznymi i ważne jest dla nas to, co robi otoczenie. Jeśli nikt wokół nie zajmuje się środowiskiem, ani marki, ani instytucje, to dlaczego miałbym ja się tym zajmować? Dlatego tak ważne jest wzmocnienie norm społecznych dotyczących postaw prośrodowiskowych. Co ciekawe, z badań wynika, że prezentowanie siebie na profilach randkowych jako osoby, które troszczą się o środowisko wzrosło w ciągu ostatnich dwóch lat aż o 240 proc.

A jak dbają o ekologię polskie firmy? Opinie pracowników

W kontekście powyższych ustaleń warto jeszcze wspomnieć o wynikach badania EKOBAROMETR Agencji Badań Rynku i Opinii SW Research.

Większość pracujących Polaków ocenia, że firma, w której pracują, podejmuje pojedyncze (64%) lub wiele działań na rzecz ekologii (13%). Odsetek firm, które podejmują wiele działań jest najwyższy dla mikro przedsiębiorstw, zatrudniających do 5 osób, i wynosi 16%. Siedmiu na dziesięciu (69%) pracowników firm zatrudniających 10-49 osób ocenia, że ich firma wciela w życie pojedyncze działania w celu dbania o środowisko. Prawie ¼ ogółu badanych deklaruje, że ich firma nie podejmuje żadnych działań w celu dbania o środowisko (23%). Odsetek ten jest najwyższy dla małych przedsiębiorstw – 1/3 firm zatrudniających 5-9 osób z perspektywy pracowników nie podejmuje żadnych działań na rzecz środowiska.

W oczach pracowników najczęstszymi motywacjami do bycia eko firmami, w których pracują, jest oszczędność – np. niższe koszty eksploatacji, niższe opłaty związane z segregacją odpadów (49%) i wymogi prawne – konieczność stosowania się do przepisów (47%). Prawie 1/3 badanych wskazuje, że motywacją przedsiębiorstw do dbania o środowisko jest stworzenie pro-ekologicznego wizerunku firmy dzięki działaniom promocyjnym i komunikacyjnym (32%), a także odpowiedź na zapotrzebowanie klientów na obecne trendy (31%).

Źródło: IPSOS, SW Research