Chcemy bronić ojczyzny, deklarujemy dumę narodową, wybieramy polskie produkty. O dzisiejszym rozumieniu patriotyzmu

Sondaż „Teraz Polska” jest realizowany na jesieni każdego roku. Jego wyniki pozwalają zrozumieć przede wszystkim, jak zmieniają się zachowania i preferencje zakupowe Polaków, szczególnie zaś – w jaki sposób wpływają na nie jakość i cena produktu, ale także okoliczności pozarynkowe. Respondenci odpowiadają również na pytanie o pojmowanie patriotyzmu. Badanie zostało przeprowadzone w październiku br. za pomocą internetowej ankiety CAWI, a zrealizowała je firma ASM Reserach Solutions Strategy na próbie 1129 dorosłych Polaków.

Jak rozumiemy patriotyzm

Jednym z istotnych wymiarów postrzegania relacji z ojczyzną jest patriotyzm gospodarczy. Polacy zdają sobie sprawę, że decyzje zakupowe jednostki mają wpływ na kondycję krajowej gospodarki i PKB. Można nawet powiedzieć, że od kilku lat panuje pewnego rodzaju moda na kupowanie polskich produktów, a zwłaszcza na wspieranie małych, lokalnych firm. Trend ten jest skutecznie wykorzystywany przez przedsiębiorców, którzy budują swoją markę w oparciu o regionalne pochodzenie, wielopokoleniową tradycję i polski kapitał.

Kupowanie produktów lokalnych ma dwie zalety: ekologiczną (krótsza droga transportu) i ekonomiczną (pieniądze do nas wracają w postaci wyższych wynagrodzeń, miejsc pracy czy lepszych usług publicznych). Według sondażu „Teraz Polska” obecnie aż 78,3 proc. ankietowanych, mając możliwość wyboru, deklaruje zakup produktów polskiego pochodzenia (zsumowane odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Tylko 3,9 proc. respondentów było przeciwnego zdania (zsumowane odpowiedzi „raczej nie” i „zdecydowanie nie”). Wydaje się zatem, że nie jest bezzasadny wniosek świadomym wspieraniu krajowej gospodarki.

Wyniki uzyskane w sondażu „Teraz Polska” znajdują też potwierdzenie w innych badaniach. Co ciekawe, według Grant Thornton polscy konsumenci są jednymi z najbardziej skłonnych do patriotyzmu konsumenckiego wśród dużych gospodarek Unii Europejskiej. Wskaźnik patriotyzmu konsumenckiego w 2022 r. w przypadku Polski wyniósł 68,1 pkt. Spośród 10 największych gospodarek UE wyprzedza ją tylko Hiszpania. Polacy chętniej kupują lokalne produkty niż kojarzeni często z patriotyzmem gospodarczym Francuzi czy Włosi, a Niemców wyprzedzają niemal dwukrotnie.

Kultura, tradycja i… obrona kraju – znak czasu w pojmowaniu patriotyzmu

Na pytanie: „Czym jest dla Pana/Pani patriotyzm dziś?” ponad 41 proc. Polaków odpowiedziało, że kupowaniem polskich produktów. Była to czwarta najczęściej deklarowana przez respondentów odpowiedź. Na podium znalazły się kolejno: przywiązanie do polskiej kultury i tradycji (53,3 proc.), poczucie dumy narodowej (50,9 proc.) oraz gotowość do obrony kraju w obliczu zagrożenia (47,5 proc.). Ta triada czynników wydaje się być kwintesencją pojmowania patriotyzmu przez Polaków w chwili prowadzenia badania, a owe najczęściej wybierane odpowiedzi, składają się na obraz patriotyzmu rozumianego tradycyjnie, bliski historycznym wyobrażeniom o tej wartości. Czy na taki wynik ma wpływ wojna w Ukrainie, jej bliskość wywołująca poczucie bezpośredniego zagrożenia? A może jest on wypadkową bieżącej polityki wewnętrznej i zmiany zainteresowania społecznego konkurującymi ideologiami? Aby odpowiedzieć na te pytania, niezbędne będzie pogłębienie badań. Wśród opinii Polaków pojawiają się również takie, które można zakwalifikować do tzw. nowoczesnego pojmowania patriotyzmu, jednak nie wytrzymują one konkurencji z owym pojmowanie tradycyjnym. Badani wskazywali na dbałość o wspólną przestrzeń (29,7 proc), wywieszanie flagi w dni świąt narodowych (19,5 proc.). Na ostatnim miejscu znalazło się stwierdzenie, że patriotyzm polega na płaceniu podatków w Polsce – wskazało na nie 18,1 proc. respondentów.