Łączą nas przemysłowe historie

Szlak Zabytków Techniki jest tematycznym, samochodowym szlakiem turystyczno-kulturowym łączącym obiekty związane z kulturą dziedzictwa przemysłowego województwa śląskiego. Obecnie w jego skład wchodzą 42 obiekty. Jest to najbardziej interesująca trasa turystyki industrialnej w Polsce. W 2008 r. szlak ten jako pierwszy produkt turystyczny w kraju otrzymał Złoty Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej. W 2010 r. jako jedyny szlak z Europy Środkowo-Wschodniej dołączył do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage – ERIH).

Szlak Zabytków Techniki prezentuje najważniejsze i najciekawsze pod względem walorów turystycznych, historycznych i architektonicznych obiekty poprzemysłowe w całym województwie śląskim. Zabytki znajdujące się na Szlaku związane są z tradycją górniczą, hutniczą, energetyką, kolejnictwem, łącznością, włókiennictwem, produkcją wody oraz przemysłem spożywczym. Zwiedzającym udostępniono muzea, galerie, działające zakłady pracy, a nawet zamieszkałe kolonie robotnicze.

Na Szlaku Zabytków Techniki emocje determinowane są poprzez zmysły. Podczas wizyty w industrialnych obiektach można usłyszeć szum silników, stukot maszyn, syk maszyny parowej, poczuć zapach drewna, chłód podziemi czy zimno metalu. W efekcie zwiedzający nie tylko poznaje industrialne dziedzictwo regionu, ale i chłonie niepowtarzalną tradycję. Dzięki tym wyjątkowym doznaniom można niemal dotknąć historii.

Fot. Archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego

Cztery Gwiazdy Techniki

Cztery obiekty Szlaku to tzw. Gwiazdy Techniki – zabytki oferujące zwiedzającym najwyższą jakość i różnorodność usług przy jednoczesnej unikatowej wartości merytorycznej. Są to: Kopalnia Guido w Zabrzu, Muzeum Tyskich Browarów Książęcych w Tychach, Muzeum Browaru „Żywiec” w Żywcu oraz Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Te miejsca po prostu trzeba odwiedzić.

W muzeach obu browarów turyści zapoznają się z technologią produkcji piwa i poszczególnymi składnikami potrzebnymi do jego wytwarzania. Historię browaru w Żywcu ukazuje muzeum należące dziś do Heinekena (w Amsterdamie koncern również ma swoje muzeum, warto je porównać). Ekspozycję Muzeum Tyskich Browarów Książęcych umieszczono w dawnym kościele ewangelickim z początku XX w. Na birofilów oraz amatorów złocistego trunku czeka degustacja piwa prosto z rozlewni!

Po wizycie w browarze w Tychach już tylko godzina drogi dzieli nas od Tarnowskich Gór i Zabrza. Właśnie tam błyszczą kolejne dwie Gwiazdy Techniki: Zabytkowa Kopalnia Srebra i Kopalnia Guido. W pierwszej zawiłe korytarze przeniosą odwiedzających w świat tarnogórskich podziemi, od XV w. będących jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych, w których wydobywano rudy ołowiu, srebra i cynku. Zwiedzanie rozpoczyna się od multimedialnego muzeum wprowadzającego w historię miasta.

Najgłębiej położoną trasę turystyczną w kopalni węgla kamiennego w Europie zobaczymy z kolei w Kopalni Guido w Zabrzu. Kręte korytarze od lat odkrywają przed tysiącami turystów z kraju i zagranicy tajniki pracy górnika. Już sam zjazd górniczą szolą (windą szybową) 170 lub 320 metrów w głąb ziemi dostarcza niezapomnianych wrażeń. Nowością jest trasa ekstremalna, poprowadzona na głębokości 355 metrów. W Kopalni Guido organizowane są koncerty, spektakle, a nawet podziemne rozgrywki golfa.

W 2016 r. Szlak obchodził 10. urodziny. W latach 2009–2016 z jego atrakcji skorzystało ponad 4,2 mln osób, z czego prawie pół miliona to uczestnicy organizowanej od 2010 r. Industriady, czyli święta Szlaku.

Świętowanie dziedzictwa

Industriada to największy jednodniowy festiwal kultury dziedzictwa poprzemysłowego w Europie Środkowo-Wschodniej. Odbywa się co roku w czerwcu w obiektach należących do Szlaku Zabytków Techniki, a od 2013 r. również w tzw. obiektach zaprzyjaźnionych. W ten wyjątkowy dzień dobitnie przekonujemy się, że technika zbliża ludzi, a energia koncentruje się wokół zabytków techniki. Industriada to nie tylko zwiedzanie, poznawanie i odkrywanie technologii dziś już niespotykanych. To także happeningi, spektakle, przedstawienia, mappingi, koncerty, pokazy, warsztaty, zabawy, gry, konkursy. Industriada rozpoczyna się rozruchem maszyn w piątkowy wieczór, a pełną moc osiąga w sobotę – wtedy wydarzenia odbywają się przez cały dzień, a część z nich kończy się w późnych godzinach nocnych. W czasie Industriady każdy znajdzie coś dla siebie, nawet amatorzy „smyczenia kibla” czy kruszenia sferosyderytów.

Industriada jest wzorowana na Nocy Kultury Przemysłowej „ExtraSchicht”, która od 2001 r. organizowana jest w Zagłębiu Ruhry w Niemczech. Celem projektu „ExtraSchicht” jest promocja kultury industrialnej, która prezentowana jest jako główna atrakcja turystyczna regionu . Biorąc pod uwagę frekwencję, strukturę organizacji wydarzenia, jego zasięg, tematykę oraz obszar realizacji, Industriadę można uznać za drugi – po „ExtraSchicht” – tego typu festiwal w Europie.

Kopalnia Guido w Zabrzu Industriada 2013 (Fot. Archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego)

Rozwój infrastruktury ze wsparciem funduszy unijnych

Wiele obiektów wchodzących w skład Szlaku zyskało nowe życie dzięki środkom pochodzącym z Unii Europejskiej. Zarząd województwa bardzo mocno angażuje się w tworzenie sprzyjających warunków do pielęgnowania wartości dziedzictwa kulturowego regionu. Teza ta ma swoje potwierdzenie w twardych danych. Dotychczas ponad 61 mln zł z unijnych programów dla regionu umożliwiło realizację 22 inwestycji w 17 obiektach Szlaku Zabytków Techniki. Należy dodać, że Szlak składa się z wielu obiektów zabytkowych, wymagających szczególnych nakładów finansowych. Osiągnięcie obecnego stanu możliwe było wyłącznie dzięki unijnym środkom inwestowanym w regionie. Niemal połowa obiektów na Szlaku eksponuje unijne logo.

Industrialny organizm wchodzi w dorosłość

W pierwszym etapie funkcjonowania Szlaku skupiono się na opracowaniu i wdrożeniu kompleksowego systemu informacji turystycznej. Dziś obejmuje on znaki drogowe, tablice w obiektach, serwis internetowy oraz szereg materiałów drukowanych, takich jak mapy, przewodniki, ulotki. Wszystkie te elementy łączy spójny system identyfikacji wizualnej. Następnie uporządkowane zostały zagadnienia związane z zarządzaniem siecią współpracy. W ostatnich trzech latach szczególny nacisk położono na rozwój oferty Szlaku. W tym czasie powstały nowe produkty dostępne zarówno przez cały rok (np. konkurs „Podróżuj po Szlaku”, ścieżki questingowe śladami Zillmannów czy książeczka edukacyjna „Młodzi odkrywcy na Szlaku”), jak i dostępne tylko czasowo, m.in. program rabatowy Gwiazd Techniki, gry fabularne („I Ty możesz zostać majstrem”, „Wiek pary i zaradności”) oraz hit zeszłorocznej jesieni – Srebrny Pociąg.

Do zobaczenia na Szlaku!

---

Magdalena Polok

www.zabytkitechniki.pl
www.facebook.com/SzlakZabytkowTechniki/
www.instagram.com/zabytkitechniki/